დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი ექიმების გადამზადებას გეგმავს. მიზანი, თამბაქოს მოხმარების შემცირება და ამ მხრივ კონსულტაციების გაწევაა. პარალელურად მიმდინარეობს კანონპროექტებზე მუშაობა, რომელიც თამბაქოს რეკლამის აკრძალვას და რესტორნებში მწეველთა და არამწეველთა დარბაზების გამოყოფას ითვალისწინებს. იზრდება თამბაქოზე აქციზის გადასახადი. გადაცემაში სტუმრად იმყოფება დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ცენტრის არაგადამდები დაავადებების დეპარტამენტის უფროსი ლელა სტურუა. ლელა სტურუა: "10 წლის განმავლობაში ბევრი რამ შეიცვალა. თუმცა საქართველოს ბევრი ვალდებულა შესრულებული არ აქვს. კერძოდ, რეკლამის აკრძალვა. ქვეყანას გაცნობიერებული არ აქვს ის ზიანი, რასაც თამბაქოს მოხმარება იწვევს. დახურულ სივრცეებში თამბაქოს მოხმარება სრულად უნდა იყოს აკრძალულო".
2018 წლამდე საქართველოში კვების ყველა ობიექტში თამბაქოს მოწევა სრულად აიკრძალება. მიმდინარე წელს კი რესტორნები და კაფე–ბარები ცალდებულები გახდებიან არსებული სივრცე მწეველებისთვის და არამწეველებისთვის თანაბრად გაყონ. თემაზე სასაუბროდ გადაცემაში სტუმრად იმყოფებიან თამბაქოს კონტროლის ალიანსის ხელმძღვანელი გიორგი ბახტურიძე, რესტორან კრუიზის დირექტორი მარინა მარუქაშვილი, დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის, არაგადამდები დაავადებების მთავარი სპეციალისტი ნუკა მაღლაკელიძე და რესტორან ბაბილოს პიარ მენეჯერი თეონა გოგლაძე. საუბარია თამბაქოს რეგულაციებზე.
პაატა იმნაძე - ვირუსები, ეპიდსიტუაცია ქვეყანაში, რეკომენდაციები
სამედიცინო სტატისტიკის მიხედვით, საქართველოში 2000–დან 2012 წლამდე ქვეყნის მოსახლეობაში სუნთქვის ორგანოების დაავადების მაჩვენებელმა მოიმატა. მტვრის ნაწილაკების მუდმივი ზემოქმედება აძლიერებს გულ–სისხლძარღვთა და რესპირატორული დაავადებების, ასევე ფილტვის კიბოს განვითარების რისკს. მსოფლიო მასშტაბით შემაშფოთებელი შედეგები დაიდო. ექსპერტთა შეფასებით, ჰაერის დაბინძურება ყოველწლიურად მსოფლიო მასშტაბით 2 მილიონამდე ადამიანის ნაადრევი სიკვდილის მიზეზი ხდება. საქართველოში ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების ძირითადი წყარო არის სატრანპორტო საშუალებების გამონაბოლქვი და 71%–მდეც კი აღწევს. გადაცემის სტუმარია არაგადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის უფროსი ლელა სტურუა. ლელა სტურუა: „საქმე მართლაც ძალიან ცუდად არის. სამწუხაროდ, ძალიან იშვიათად გვახსენებდა ხოლმე ის გარემო, რა გარემოშიც ჩენ ვცხოვრობთ. ჩვენ ძალიან კრიტიკულად ვუდგებით იმას, თუ რას მივირთევთ, მაგრამ რას ვსუნთქავთ, ამაზე ძალიან ხშირად არ ვფიქრდებით. ჰაერი სერიოზულად არის დაბინძურებული. განსაკუთრებით ეს ეხება გარე ჰაერს. გარე ჰაერის დაახლოებით 97% დაბინძურებულია სწორედ ავტომანქანების გამო“.
მსოფლიოში საშვილოსნოს ყელის კიბო ძუძუს კიბოს შემედგ ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული დაავადებაა და სიკვდილის მაჩვენებელიც ძალიან მაღალია. ამ თემაზე გადაცემის სტუმრები გაეროს მოსახლეობის ფონდის საქართველოს ოფიცისის ხელმძღვანელი ქალბატონი ლეილა ბაქრაძე, დაავადებათა კონტროლისა ეროვნული ცენტრის წარმომადგენელი ქალბატონი ლელა სტურუა ისაუბრებენ. ლელა ბაქრაძე:"სკრინინგის პროგრამაში ჩართვა ძალიან კარგი საშუალებაა საშვილოსნოს ყელის კიბოს შემთხვევაში. წელს სკრინინგის პროგრამა განვითარების ახალ ეტაპზე გადადის". ლელა სტურუა:"დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრში პაციენტებს შეუძლიათ გაიგონ, თუ რომელ დაწესებულებაში რა სახის მომსახურების მიღება შეუძლიათ. საშვილოსნოს ყელის კიბოს და ძუძუს კიბოს სკრინინგი უფასოა".
გადაცემის სტუმარია დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის წარმომადგენელი ნანა გაბრიაძე. დაავადებათა კონტროლის ცენტრმა მოამზადა გრაფიკი, რომელიც ასახავს იმას, თუ რა დააავადებებმა მოიმატა 2000–დან 2012 წლებში. ნანა გაბრიაძე: „ეს ინფორმაცია განთავსებულია ჩვენს გვერდზე და ეს არის რუტინული სტატისტიკის შედეგები, რომელიც გროვდება ეროვნულ ცენტრში და შემდეგ ხდება მისი შეჯამება. აქ ნაჩვენებია, თუ როგორ მოიმატა ბოლო 10 წლის განმავლობაში სასუნქთი სისტმის დაავადებებმა და ეს ტენდენცია არის არა მარტო საქართველოში, არამედ – გლობალურად“.
საქართველოში გრიპის ვირუსი მძვინვარებს. თუ როგორ ვიმკურნალოთ ოჯახის პირობებში, ამ თემაზე დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, ხათუნა ზახაშვილი ისაუბრებს. ხათუნა ზახაშვილი:"ზამთრის პერიოდი ყოველთვის არის დაკავშირებული იმ ვირუსების აქტიურ გავრცელებასთან, რომლებიც გაციებით მიმდინარე დაავადებებს იწვევენ, ასევე გრიპის ვირუსის გავრცელებას. ეს ვირუსები კვირის თავზე სამედიცინო ჩარევების გარეშე სრული გამოჯანმრთელებით სრულდება. ეს ზამთრის სეზონისთვის დამახასიათებელია, თუმცა გარკვეული მზადებაც საჭიროა. დღეს კაცობრიობას საშუალება გააჩნია, რომ თავი ყველაზე ვერაგი ვირუსისგან ვაქცინაციის სახით დაიცვას. მაღალი ტემპერატურის შემთხვევაში სიცხის დამწევები გამოიყენება, რომლებიც ურეცეპტოდ იყიდება. სასურველია სითხების დიდი რაოდენობით მიღება".
18 ნოემბერს ევროპაში და მათ შორის უკვე მეორე წელია, საქართველოშიც აღინიშნება ანტიბიოტიკების შესახებ ინფორმირებულობის დღე. ღონისძიების მიზანი ანტიბიოტიკებისადმი რეზისტენტრობის ცნობიერების ამაღლებაა, ხაზგასმით აღინიშნება, რომ ანტიბიოტიკებთან რეზისტენტობა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ერთ–ერთი ძირითადი გამოწვევაა. ანტიბიოტიკების რაციონალური გამოყენებისადმი მიძღვნილი დღე ევროკავშირის ქვეყნებთან ერთად ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონში შემავალ 53 ქვეყანაში აღინიშნება. თემაზე სასაუბროდ გადაცემის სტუმრები არიან აკადემიკოსი ვახტანგ ბოჭორიშვილი, ბოჭორიშვილის სახელობის სეფსისისა და ინფექციურ პათოლოგიათა კლინიკის სამსახურის უფროსი, მედიცინის დოქტორი მარიამ გიგაური, მედიცინის დოქტორი, დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის წარმომადგენელი გიორგი ჩახუნაშვილი და მედიცინის დოქტორი, დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის წევრი დავით წერეთელი.
14 ნოემბერი დიაბეტთან ბრძოლის დღეა. გადაცემის თემაც სწორედ ამას ეხება. გადაცემის სტუმრები არიან სამედიცინო ცენტრ "ლანცეტის" ენდოკრინოლოგი სოფო მებუკე, ქრონიკულ დაავადებათა სამმართველოს უფროსი, დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელი ნანა მებონია და არასამთავრეობო ორგანიზაცია "ველფანეიშელის" წარმომადგენელი ანა ჟულინა.
კვლევების შედეგად დადგინა, რომ სასმელი წყალი რომელიც სოფლების დიდი ნაწილს მიეწოდება მიკრობიოლოგიურად დაბინძურებულია. სურსათის ეროვნულმა სააგენტომ წყალი შეამოწმა და დარღვევები აღმოაჩინა, მაგრამ დღეს ირკვევა, რომ ამის შესახებ არც მომხმარებლებმა და არც მუნიციპალიტეტებმა, რომლებიც უნდა ზრუნავდნენ წყლის ხარისხზე არაფერი იციან. სოფლად წყლის ხარისხის გაუმჯობესება არც ცენტრალური ხელისუფლების პრიორიტეტებში შედის. დაბინძურებული სასმელი წყალი კი მოსახლეობაში სხვადასხვა დაავადებებს იწვევს.
დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის უფროსი ხათუნა ზახაშვილი მსოფლიოში გავრცელებული ებოლას ვირუსისა და მისი პრევენციის გზებზე საუბრობს. "ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციისა და მთელი მსოფლიოს წამყვანი მედიკოსების და პოლიტიკოსების ყურადღება მიპყრობილია იქითკენ, რომ შეიქმნას ყველანაირი პირობა, რომ შეჩერდეს ამ დაავადების გავრცელება და ნაკლები საფრთხე შეექმნათ ადამიანებს". მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციამ განსაზღვრა რისკები, რომელიც დგას ამა თუ იმ ქვეყანის წინაშე. საქართველო ამ მხრივ დაბალი რისკის ქვეყნების სიაში მოხვდა. რისკის ძირითად ფაქტორებში არ ფიგურირებს: ჰაერი, წყალი, საკვები და მოსახლეობას არ უნდა ჰქონდეს შიში იმპორტირებულ საკვებზე.
ბოლო დროს ძალიან გახშირდა სოკოთი ინტოქსიკაციის შემთხვევები. სავსეა საავადმყოფო და რაც ყველაზე ცუდია არიან პატარა ბავშვები. მსოფლიოში სოკოს 70 სახეობა არის შხამიანი და საქართველოში კი აქედან 25 სახეობაა. გადაცემაში სტუმრად იმყოფება დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის წარმომადგენელი ხათუნა ზახაშვილი. ხათუნა ზახაშვილი: "სეზონურად, სოკოს ინტოქსიკაციის შემთხვევები ყოველთვის არსებობს. მაგრამ სოკო არის სახიფათო პროდუქტი. სოკოს 3 ჯგუფად ყოფენ სპეციალისტები. ესაა: შხამიანია, პირობით შხამიანი და ნაკლებად შხამიანი. სოკითი ინტოქსიკაციის დროს აუცილებლად, დროულად უნდა მიმართოთ სამედიცინო პერსონალს".
სხვა შუადღის ტრადიციულ "თეთრი ხალათის" რუბრიკაში ებოლას ვირუსზე ისაუბრებენ. როგორც ცნობილი გახდა, დეკემბრის თვეში ებოლას 10 000 ახალი შემთხვევა დაფიქსირდება. ელოდება თუ არა საფრთხე ამ მხრივ საქართველოს და რა მდგომარეობაა ჩვენს ქვეყანაში–ინფორმაციას დაავადებათა ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელი მოგვაწვდის. საქართველოში ექიმებისთვის ტარდება ლექციების ციკლი, რომელსაც პაატა იმნაძე და თენგიზ ცერცვაძე კითხულობენ და რომელიც ამ კუთხით მეტ ინფორმაციას მისცემს მედპერსონალს. "1 ოქტომბერს მთავრობის მიერ გამოვიდა განკარგულება ებოლას ვურუსთან დაკავშირებით, რომელიც ყველანაირ მზადყოფნას გულისხმობს და ყველა სათანადო სტრუქტურას თავის ფუნქციას აკისრებს."
ებოლა არ გადადის ჰაერის საშუალებით. დაავადება შესაძლებელია გადავიდეს მხოლოდ ავადმყოფის სისხლთან ან გამოყოფილ სითხესთან კონტაქტის შედეგად, იქნება ეს ფეკალიები, ნერწყვი ან სხვა რამ. საქართველოში გაეროს კვლევებით რეგიონში ყველაზე მძიმე მდგომარეობა გვაქვს. პირველი ღია დეფიკაციის ყველაზე მაღალი პროცენტი, იგულისხმება ტუალეტების სავალალო მდგომარეობა და საზოგადოებაში არსებულ ზნე ჩვეულებებს.
ევროკავშირთან დაახლოებასთან ერთად საქართველოს მწეველი მოქალაქეები უნდა შეეგუონ იმ აზრს, რომ ქვეყანაში სიგარეტი გაძვირდება. თამბაქოზე აქციზი ეტაპობრივად მოიმატებს, რაც თავის მხრივ სიგარეტზე ფასის ზრდას ნიშნავს. განცხადებები ამ პათოსით ბოლო დროს აქტიურად მუსირებს. გაზრდის თუ არა სიგარეტზე აქციზის გაძვირება კონტრაბანდას? – ამ თემაზე სასაუბროდ გადაცემის სტუმრები არიან დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორი ამირან გამყრელიძე და იურისტი ელზა ჯმუხაძე. ამირან გამყრელიძე: „გარკვეულად ეს უკავშირდება თამბაქოს ჩარჩო–კონვენციის რეგულაციებთან დაახლოებას, რომელსაც საქართველო მეირთებულია 2004 წლიდან. ამის შემდგ სამწუხაროდ მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანას მთელი რიგი ვალდებულებები ჰქონდა, უმრავლესობა არ სრულდებოდა. მისი ახალ ციკლში გადასვლა მოხდა შარშან მარტში, როდესაც პრემიერის ინიციატივით შეიქმნა სახელმწიფო კომისია და გამკაცრდა რეგულაციები თამბაქოს კონტროლთან დაკავშირებით.“
ევროკავშირთან დაახლოებასთან ერთად საქართველოს მწეველი მოქალაქეები უნდა შეეგუონ იმ აზრს, რომ ქვეყანაში სიგარეტი გაძვირდება. თამბაქოზე აქციზი ეტაპობრივად მოიმატებს, რაც თავის მხრივ სიგარეტზე ფასის ზრდას ნიშნავს. განცხადებები ამ პათოსით ბოლო დროს აქტიურად მუსირებს. გაზრდის თუ არა სიგარეტზე აქციზის გაძვირება კონტრაბანდას? – ამ თემაზე სასაუბროდ გადაცემის სტუმრები არიან დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორი ამირან გამყრელიძე და იურისტი ელზა ჯმუხაძე. ამირან გამყრელიძე: „გარკვეულად ეს უკავშირდება თამბაქოს ჩარჩო–კონვენციის რეგულაციებთან დაახლოებას, რომელსაც საქართველო მეირთებულია 2004 წლიდან. ამის შემდგ სამწუხაროდ მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანას მთელი რიგი ვალდებულებები ჰქონდა, უმრავლესობა არ სრულდებოდა. მისი ახალ ციკლში გადასვლა მოხდა შარშან მარტში, როდესაც პრემიერის ინიციატივით შეიქმნა სახელმწიფო კომისია და გამკაცრდა რეგულაციები თამბაქოს კონტროლთან დაკავშირებით.“
2015 წლის 1 იანვრიდან თამბაქოზე აქციზის გადასახადი ისევ ძვირდება. თამბაქოს გაძვირებით სახელმწიფო მწეველთა რაოდენობის შემცირებას ფიქრობს, ხოლო თამბაქოს იმპორტიორების ნაწილი თამბაქოს პროდუქციის გაძვირებას და კონტრაბანდის ზრდას ვარაუდობს. შემოსავლების სამსახურის სტატისტიკის მიხედვით, რომელიც 2014 წელს ქვეყანაში კონტრაბანდული გზით შემოსული თამბაქოს ეხება, იანვრიდან სექტემბრამდე საბაჟოს გვერდის ავლით შემოსულმა თამბაქოს ნაწარმმა 267 000 ღერი შეადგინა, რაც გასულ წელთან შედარებით 66 000 ღერით მეტია.
რა არის ყირიმ კონგოს ჰემორაგიული ცხელება? როგორია ებოლას ვირუსის საფრთხე და რა ზომებს უნდა მივმართოთ ცოფის დაავადების თავიდან ასაცილებლად. რჩევებს, გადაცემის დასკვნით ნაწილში, დაავადებათა კონტროლის ცენტრის დირექტორის მოადგილე ეკა ქავთარაძე და იგივე ცენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის უფროსი სპეციალისტი ნანა მამუჩიშვილი გვაძლევენ. ეკა ქავთარაძე: "მიმდინარე წლის აპრილის თვეში მთავრობის განკარგულება გამოიცა, რომლითაც განისაზღვრა სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ადგილობრივი თვითმართველობების როლი, რომელიც არის ერთერთი ყველაზე დიდი და მნიშვნელოვანი მთელს ამ პროცესში". ყირიმ-კონგოს ჰემორაგიული ცხელება მსოფლიოში ფართოდ გავრცელებული დაავადებაა, რომელსაც იწვევს ვირუსის ერთ-ერთი სახეობა. ეკა ქავთარაძე: "ყველა მაღალი რისკის ქვეყნებიდან შემოსულ მოქალაქეებზე ზედამხედველობა ტარდება, მეტიც შედგენილია სამოქმედო გეგმა თუ რა დოზით უნდა იყოს ჩართული ესა თუ ის უწყება მიმდინარე პროცესში, აქ არის როგორც შსს, შემოსავლების სამსახური, ინფრასტრუქტურის სამინისტრო, სერვისების განვითარების სააგენტო, დაავადებათა კონტროლის ცენტრი".
კვირას, კუს ტბის მიმდებარე ტერიტორიაზე 29 ივნისს 12 საათზე დაგეგმილია აქცია სახელწოდებით საქართველოს მარათონი სიცოცხლის გადასარჩენად, რომელიც მიზნად ქალთა რეპროდუქციული ჯანმრთელობის ხელშეწყობას ისახავს. შეგიძლიათ თქვენც შეიტანოთ თქვენი წვლილი მარათონში და მიიღოთ მონაწილეობა. მარათონს ორგანიზებას უწევს "ჰერა". მარიკა დავითულიანი: "მონაწილეობა თავისუფალია, ყველას შეუძლია სურვილის მიხედვით. რბოლის შემდეგ იქნება ოფიციალური გამოსვლები, მოეწყობა საქველმოქმედო კონცერტი ცნობილი ქართველი მომღერლების მონაწილეობით. აქციის მთავარი მიზანია მოსახლეობაში ცნობიერების ამაღლება. ძუძუს კიბოს პრევენციის შესახებ. 9 წლის გამოცდილებამ გვაჩვენა, რომ აქცია ძალიან პოპულარულია ჩვენს ქვეყანაში. მინდა მადლობა გადავუხადო ჯანდაცვის სამინისტროს, დაავადებათა კონტროლის ცენტრს, იუესეიდს, ეროვნულ სკრინინგ ცენტრს, მეორე წელია აქტიურ მხარდაჭერას გვიწევს სადაზღვევო კომპანია არდი ჯგუფი, რომელიც არის მარათონის ოფიციალური მზღვეველი". ლელა სტურუა: "მთელს მსოფლიოში კიბოს აქვს მზარდი ტენდენცია, 2014 წელს მომზადდებიან ონკოლოგები, რომლებიც მონაწილეობას მიიღებენ კიბოს რეგისტრის ფორმის შევსებასა და მის ანალიზში".
სამშაბათის ტრადიციულ "მედიცინის რუბრიკაში" ზაფხულის პერიოდში გავრცელებულ მწერებზე და მათ მავნებლობაზე საუბრობენ. რა მწერებისგან უნდა დავიცვათ თავი და განსაკუთრებით ბავშვები? რჩევებს დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის მთავარი სპეციალისტი ირინა კალანდაძე გვაძლევს. მწერებს შორის არის მოსკიტი, კოღო, ბუზი, ტკიბა და ა.შ რომლებიც საფრეს უქმნიან ადამიანის ჯანმრთელობას. მოსკიტის კბენის შედეგად გამოვლინდება ლეიშმანიოზით შემთხვევები. მეორე ბლოკში თმა გრძელდება და მწერებთან ბრძოლის საშუალებებზე, რომელსაც აფთიაქები და სხვადასხვა სამედიცინო დაწესებულებები გვთავაზობენ, ტოქსიკოლოგი ინგა ღვინერია და სამთავრობო დაწესებულებების ეპიდემიოლოგიური ზედამხედველობის სპეცსამსახურის უფროსი მაია კაკაბაძე საუბრობენ. სხვა შუადღეში კინოთეატრების, "რუსთაველის" და "ამირანის", მიერ დაწესებული 25 ლარიანი ვაუჩერი თამაშდება
ვირუსი, რომელის საწინააღმდეგო ვაქცინა არ არსებობს საქართველოში მოულოდნელი მაშტაბით გავრცელადა. ყირიმკონგო საქართელოში პირველად 2009 წელს გამოავლინეს, მას შემდეგ ყველა ვინც დაავადა გადარჩა, მაგარამ ასე იყო წლევანდელ წლამდე. წელს ექიმებმა პაციენტებს ვეღარ უშველეს. პაატა იმნაძე ამბობს, რომ კონგოს ვირუსი მეზობელ ქვეყნებშიც არის გავრცელებული და გავრცელებაში მნიშვნელოვანი როლი გლობალურ დათბობას უკავია.
გადაცემის სტუმრები არიან განათლების მინისტრი თამარ სანიკიძე და დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის გენერალური დირექტორი, ამირან გამყრელიძე. საუბარი შეეხება ექიმის კაბინეტის აღდგენას სკოლებში. თამარ სანიკიძე: „თავიდანვე ჩვენ რომ დავიწყეთ ამ პროგრამაზე მუშაობა, იმაზე ჩამოვყალიბდით, რომ ეს არის ისეთი თემა, სადაც აუცილებლია კომპეტენციების გაყოფა და ის, თუ როგორი უნდა იყოს ექიმი, თუ როგორი უნდა იყოს სტადნარტი, საკვალიფიკაციო მოთხოვნები,
14 ივნისი არის უანგარო დონაციის დღე, რომელიც საერთაშორისო დღეა და მთელი მსოფლიოს მაშტაბით აღინიშნება დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კონტროლის ცენტრის კვირეულით ხდება თუ რა ღონისძიებებია დაგეგმილი მთელი კვირის განმავლობაში ჩვენი გადაცემის სტუმარი ისაუბრებს. გადაცემის სტუმარია დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯამრთელობის ეროვნული ცენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ლელა სტურუა. ლელა სტურუა:
ბოლო პერიოდში მენინგიტის შემთხვევებმა იმატა. გადაცემის სტუმარია დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ხათუნა ზახაშვილი. ხათუნა ზახაშვილი: ,, მართალია აპრილის ბოლოდან იმატა ვირუსულმა მენინგიტმა, მაგრამ საგანგაშო არაფერია. მნიშვენლოვანი იყო დაგვედგინა თუ რა იწვევდა ამ ვირუსულ მენინგტს და დადგინა, რომ ენტეროვირუსი არის მიზეზი ამ დაავადების გამოწვევისა. რაც შეეხება ლეტალურ სიტუაციას ენტეროვირუსით გამოწვეულ ვირუსულ მენინგიტს არ ახასიათებს. რაც შეეხება პრევენციას ეს არის ჰიგიენის დაცვა ხელების დაბანა არის ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორი. დიაგნოსტიკა არ ხდება სისხლის საერთო ანალიზით, ეს მხოლოდ ექიმის სპეციალური ცოდნის საშუალებით დგინდება და რათქმაუნდა მკურნალობა უნდა მიმდინარეობდეს ექიმის მეთვალყურეობის ქვეშ. ეს არ არის გენეტიკური დაავადება, არის მხოლოდ ინფექციური და სეზონური დაავადება''.
დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის ინფორმაციით, აპრილის ბოლოდან წინა კვირის ჩათვლით უკვე 40 შემთხვევაა დაფიქსირებული ვირუსული მენინგიტის და რაც ყველაზე ცუდია, ეს ხდება მხოლოდ სკოლამდელ ასაკში. გადაცემაში სტუმრად იმყოფება დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის, გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის ხელმძღვანელი ხათუნა ზახაშვილი. ხათუნა ზახაშვილი: ამჟამად სახეზე გვაქვს ვირუსული მენინგიტის მატება, რეალურად ამის გამომწვევი მიზეზი
გადაცემის სტუმერია დალი ტრაპაიძე და საუბრის თემაა არტერიული ჰიპერტენზია. დალიო ტრაპაიძე: ,, ერთერთი რისკი არტერიული ჰიპერტენზიის გახლავთ ასაკი და ასაკის მომატებასთან ერთად ალბათობა უფრო იზრდება არტერიული წნევის მატების. რაც შეეხება ქართულ სინამდვილეს, ჩვენი პოპულაცია განსაკუთრებით მიდრეკილია ამ დაავადებისაკენ. ამასთანავე სიკვდილიანობის 50 % გამოწვეულია არტერიული ჰიპერტენზიით. ეს დაავდება არის მულტიფაქტორული თუმცა ძირითადი რისკ-ფაქტორები გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა შედგება ორი ჯგუფისგან. ეს არის ქცევითი რისკ ფაქტორები, რომლის შეცვლაც შეიძლება და არაქცევითი რისკ ფაქტორები, როგორიცაა ასაკი, მემკვიდრული დატვირთულობა და ა.შ ქცევითი რისკ ფაქტორები ესაა სუფრის მარილის წარბი მოხმარება, არასწორი კვება, ალკოჰოლის ჭარბი მიღება.ასევე არ შეიძლება პრეპარატების თვითნებური მიღება და მისი თვითშემოქმედებითად შერჩევა. ასევე პაციენტი აუცილებლად უნდა თანამრომლობდეს ექიმთან''.
თამბაქოს გლობალური ეპიდემია დაახლოებით 6 000 000 ადამიანს კლავს ყოველწლიურად, აქედან 600 000–ზე მეტი მეორადი კვამლით იღუპება. საქართველოს თამბაქოს მოხმარების კუთხით, ერთ–ერთი მოწინავე ადგილი უკავია ევროპის ქვეყნებში. თემაზე სასაუბროდ სტუდიის სტუმრები არიან, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის დირექტორი კახა ღვინიანიძე, დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის მთავარი სპეციალისტი ნუკა მაღლაკელიძე და თამბაქოს კონტროლის ალიანსის ხელმძღვანელი გიორგი ბახტურიძე. ნუკა მაღლაკელიძე: " 2011 წელს ჩატარდა საქართველოში კვლევა, რომლის მიხედვითაც საქართველო არის თამბაქოს მხრივ მაღალმომხმარებელი ქვეყანა. საქართველოს მოსახლეობის 30% მოიხმარს თამბაქოს ".
,,აცერი და დაიცავი''. გადაცემის სტუმარია დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯამრთელობის ეროვნული ცენტრის, გენერალური დირექტორის მოადგილე ეკა ქავთარაძე.ეკა ქავთარაძე: ,, ამ აქციის ფარგლებში ჩვენ კიდევ ერთხელ გვინდა შევახსენოთ, საქართველოს მოსახლეობას, რომ იმუნიზაციის პროცესი არის ძალზე მნიშვნელოვანი, ჩვენი ბავშვების ჯამრთელობისთვის და აგვარიდებს ბევრ საშიშ დაავადებას
საუბარი აცრებს და მასთან დაკავშირებულ შეკითხვებს ეხება. საინტერესო და სასარგებლო რჩევებს სტუდიაში დაავადებათა კონტროლის ცენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის უფროსი ხათუნა ზახაშვილი და პედიატრი თემურ მიქელაძე გვაძლევენ. ხათუნა ზახაშვილი: "3 მილიონზე მეტი ბავშვის სიცოცხლეს იცავს დღეს იმუნიზაცია და იმუნიზაციის ის ნაწილი, რომელიც საქართველოშიც ისევე, როგორც მრავალ ქვეყანაში ტარდება". თემურ მიქელაძე: "არის გარკვეული პროცენტრი ბავშვებისა, რომლებიც ვერ იკეთებენ ვაქცინას, სხვადასხვა თანდაყოლილი იმუნოდეფიციტის მქონე პაციენტები სხვადასხვა ნევროლოგიური დაავადებების მქონე პაციენტები და ა.შ. ამიტომ ჩვენი დღევანდელი ჩვენი მიზანია და კვირეულის სლოგანია "აცერი და დაიცავი". ხათუნა ზახაშვილი: "1995 წლიდან ქვეყანაში ვაქცინის შემომტანი არის გაეროს ბავშვთა ფონდი "იუნისეფი".
სამშაბათის ტრადიციულ სამედიცინო რუბრიკაში იმუნიტეტის შესახებ საუბრობენ. შეიძლება თუ არა მისი გამყარება, როდის სუსტდება და დასუსტებული ორგანიზმი რა დაავადებებს იწვევს? ყველა ამ და სხვა საინტერესო შეკითხვებს თერაპევტი ხათუნა ლეჟავა პასუხობს. იმუნიტეტის თემა მეორე ბლოკშიც გრძელდება და საუბარი აცრებს და მასთან დაკავშირებულ შეკითხვებს ეხება. საინტერესო და სასარგებლო რჩევებს სტუდიაში დაავადებათა კონტროლის ცენტრის გადამდებ დაავადებათა
დღეს 7 აპრილი არის ჯანმრთელობის მსოფლიო დღე. ჩვენი სტუმარია დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოების ეროვნული ცენტრის გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის მთავარი სპეციალისტი ირინა კალანდაძე. ირინა კალანდაძე: ,, 1948 წლიდა ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია აღნიშნავს ამ დღეს და ყოველწლიურად სხვადასხვა თემებზე ამახვილებს ყურადღებას, წელს გადამტანებით გადაცემას ეხება ეს დღე. ეს კიდევ ერთხელ ახსენებს საზოგადოებას თუ რამდენად სახიფათოა თვალით თითქმის უხილავი მცირე ზომის გადამტანები, იგივე ვექტორები. საქართველოში ყველაზე გავრცელებულია კოღო, ტკიპა, ასევე არიან პატარა ლოკოკინები რომელთაც გადააქვთ დაავადება. საქართველოში ყველა დაავადება არ გხვდება თუმცა წელიწადში 100-დან 150 შემთხვევამდე გვხდება იგივე მალარია და ლეიშმანია. რაც შეეხება შედეგებს თუ ხდება დროული დიაგნოსტიკა ლეტალური შედეგი თითქმის არ დგება''.
თამბაქოზე თავის დანებების საერთო გეგმა, რომელშიც მათ დახმარებას სპეციალისტი გაუწევს და სასარგებლო რჩევებსაც მოგვცემს. არსებობს ბროშურა, სადაც არის ყველა ადამიანზე ინდივიდუალურად მორგებული გეგმა იმისა, თუ როგორ დავემშვიდობოთ თამბაქოს. თუმცა ამას თან ახლავს საზარელი სტატისტიკა, რომელიც თამბაქოს ნომერ პირველ ქილერად ასახელებს. ბროშურაზე პირადად იმუშავა იუესეიდის ჯანდაცვის ხარისხის გაუმჯობესების პროექტის ცოდნის მართვისა და კომუნიკაციის ექსპერტმა ეკა ჩერქეზიშვილმა, რომელიც თამბაქოს მავნებლობაზე საუბრობს. საუბარში რამდენიმე მნიშვნელოვანი პრობლემა გამოიკვეთა, ასევე ყურადღება გამახვილდა მწეველებისთვის გამოყოფილ საპეციალურ ადგილებზეც, მათ შორის აეროპორტში, რომელსაც დიმიტრი ობოლაძე "გარიყულ, ჩაბუნკერებულ და საშინელ" ადგილს უწოდებს. იუესეიდის ჯანდაცვის ხარისხის ცენტრი აქტიურად თანამშრომლობს დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრთან და იგეგმება, რომ მოხდეს ექიმების გადამზადება.
გადაცემის თემაა ჯანსაღი ცხოვრების წესი. გადაცემის სტუმრები არიან დაავადებათა კონტროლის ეროვნული სააგენტოს წარმომადგენელი მაია შიშინეიშვილი, კალათბურთელი დავით იოსელიანი, კალათბურთის აკადემიის დამფუძნებელი ქეთა ოზიაშვილი ამავე აკადემიის სპორტსმენი. სტუდიაში სტუმრებმა ისაუბრეს ჯანსაღი ცხოვრებისა და სპორტული ცხოვრების წესსზე
სხვა შუადღეში ისეთ პრობლემურ დაავადებაზე საუბერობენ, როგორიც არის დიაბეტი. რა უნდა ვიცოდეთ და როგორ უნდა ვიმოქმედოთ აღნიშნული დაავადების დროს და რამდენად არის ეს დაავადება საქართველოში გავრცელებული პროფესორი, ენდოკრინოლოგი დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის თანამშრომელი რუსუდან კვაჭახაძე, მედიცინის დოქტორი, პროფესორი ენდოკრინოლოგი რამაზ ყურაშვილი და "ველფეარ ფაუნდეიშენის" პროექტის მენეჯერი ანა ჟულინა გვირჩევენ. ამ დაავადებაში განათლება ტოლფასია მკურნალობის. რამაზ ყურაშვილი: "ჩვენ ჩუმად უნდა ვთქვათ, რომ დიაბეტი ცხოვრების წესია, რადგან მთავრობამ არ გაიგოს, თორემ ისედაც კაპიკებს იძლევა დიაბეტთან დაკავშირებით, მერე სულ არაფერს არ მოგვცემს".
დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი კიბოს კონტროლის სტრატეგიის შემუშავებაზე მუშაობს. ამ საკითხთან დაკავშირებით 19 მარტს სახელმწიფო და არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლებმა დარგის სპეციალისტებთან იმსჯელეს. ამ საკითხებზე უფრო დეტალურად ჩვენი სტუმარი ნანა მებონია გვესაუბრება: დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრმა შეიმუშავა 5 წლიანი სამოქმედო გეგმა. ეს მუშაობა მიმდინარეობს გასული წლიდან და მასში მონაწილეობდნენ ამ დარგში მომუშავე ექსპერტები. გასული წლის ბოლოსთვის უკვე ჩამოყალიბდა გარკვეული სამუშაო ფორმა–ვერსია, რომელიც გაიგზავნა ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციაში, ასევე ჯანდაცვის სამინისტროში ექსპერტიზისათვის. საქართველოში ძალიან მაღალია ონკოლოგიური დაავადებებით გამოწვეული როგორც ავადობა ასავე სიკვდილიანობა. მამაკაცებში წამყვანი არის ფილტვის კიბო, თამბაქოს უკავშირდება ეს დაავადება. ხოლო ქალებში ჭარბობს სარძევე ჯირკვლის კიბო, შემდეგ საშვილოსნოს ყელის კიბო. როგორც ექსპერტები აფასებენ, 1მლნ 500 ათასი სიკვდილიანობის შემთხვევა უკავშირდება სწორედ თამბაქოს, ალკოჰოლის ჭარბ მოხმარებას 270 ათასამდე შემთხვევა.
დღეს არის პირის ღრუს ჯანმრთელობის საერთაშორისო დღე. საქართველოში ეს დღე პირველად აღინიშნება და მოწვევასთან ერთად ამ დღის ფარგლებში გამართულ ღონისძიებებსაც გავეცნობით. მამუკა მარგველაშვილი: "დღეს არის პირის ღრუს ჯანმრთელობის მსოფლიო დღე და ეს დღე მთელს მსოფლიოში მიძღვნილია პირის ღრუს ჯანმრთელობის მიმართ და იმ ღონისძიებების მიმართ, რომელიც აუმჯობესებს პირის ღრუს ჯანმრთელობას". რუსუდან კვანჭახაძე: "ცხოვრების ჯანსაღი წესი, ეს არის ადამიანის გონივრული ქცევების სისტემა, რაც გულისხმობს ფიზიკურ აქტივაციას, ჯანსაღ კვებას, მავნე ჩვევებზე უარის თქმასა და პირის ღრუს ჰიგიენას. ჯანმრთელი პირის ღრუ ეს არის ბედნიერი ღიმილი, ხოლო ბედნიერი ღიმილი კი მთელი დღის განმავლობაში არის წარმატების საწინდარი".
დღეს არის პირის ღრუს ჯანმრთელობის საერთაშორისო დღე. საქართველოში ეს დღე პირველად აღინიშნება და მოწვევასთან ერთად ამ დღის ფარგლებში გამართულ ღონისძიებებსაც გავეცნობით. მამუკა მარგველაშვილი: "დღეს არის პირის ღრუს ჯანმრთელობის მსოფლიო დღე და ეს დღე მთელს მსოფლიოში მიძღვნილია პირის ღრუს ჯანმრთელობის მიმართ და იმ ღონისძიებების მიმართ, რომელიც აუმჯობესებს პირის ღრუს ჯანმრთელობას". რუსუდან კვანჭახაძე: "ცხოვრების ჯანსაღი წესი, ეს არის ადამიანის გონივრული ქცევების სისტემა, რაც გულისხმობს ფიზიკურ აქტივაციას, ჯანსაღ კვებას, მავნე ჩვევებზე უარის თქმასა და პირის ღრუს ჰიგიენას. ჯანმრთელი პირის ღრუ ეს არის ბედნიერი ღიმილი, ხოლო ბედნიერი ღიმილი კი მთელი დღის განმავლობაში არის წარმატების საწინდარი".
ტუბერკულიოზი. ეს დაავადება წლების განმავლობაში იყო სტიგმატიზირებული, ამ სენით დაავადებულები გარიყულები იყვნენ საზოგდოებისგან, რასაც ქონდა გარკვეული რაციონალური მიზეზიც, რომ ეს არის გადამსდები, თუმცა მეორეს მხრივ ეს ადამიანები იყვნენ ზედმეტად გარიყულები. 24 მარტს ტუბერკილიოზთან ბრძოლის დღე აღინიშნება. თემაზე დაწვრილებით საუბრობს გადამდებ დაავადებათა დეპარტამენტის ექსპერტი ცირა მერაბიშვილი საუბრობს. "ჯანმრთლობის მსოფლიო ორგანიზაციამ ეს დაავადება ჯერ კიდევ 90–იან წლებში, მსოფლიოს ჯანმრთელობის უდიდეს საფრთხედ აღიარა." საქართველო იმ ქვეყნების რიგს მიეკუთვნება, სადაც ტუბერკულიოზის გავრცელების მაღალი სტატისტიკაა. სახელმწიფო უფასოდ მკურნალობს მსგავსი დაავადების მქონე პაციენტებს.
პაატა იმნაძე: „თებერვლის ბოლო კვირას ავადობის პიკზე გავედით. ცოტა ხანი, ალბათ, ეს შენარჩუნდება. მაგრამ ერთ-ორ კვირაში გრიპის მაგვარი დაავადებები შემცირდება იმ დონეზე, როგორიც ზაფხულშია ხოლმე. ახლანდელი მონაცემებით შარშანდელზე ოდნავ მეტი იყო მიმართვიანობა, რაც შეიძლება იმითაც აიხსნას, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამამ გააადვილა ადამიანების მიმართვა სამედიცინო დახმარებისათვის, თუმცა, შარშანდელზე გაცილებით ნაკლები იყო ჰოსპიტალიზაცია, ანუ მძიმე შემთხვევების რაოდენობა“.
თებერვალი და მარტი გრიპისთვის ყველაზე ხელსაყრელი თვეებია. უკვე რამდენიმე წელია ვირუსი სხვადასხვა დასახელებით ვრცელდება, რომელიც მოსახლეობაში პანიკას ბადებს. პაატა იმნაძე: "ადამიანითვის არანაირი განსხვავება არ აქვს რომელი გრიპი დაემართება. ავადმყოფი ბავშვი არ უნდა დაუშვან ბაღში, ადამიანი არ უნდა დაუშვან სამსახურში".